Azərbaycan Texnologiya Universitetinin məzunu, indiyədək 78 ölkədə olan gənc səyyah Emin Dostiyari UTECA tələbələrilə görüşüb. O, ixtisasca qida mühəndisidir və hazırda beynəlxalq təşkilatlardan birinin mütəxəssisi, eyni zamanda məşhur blogerdir. Univetsitetin rektoru, professor Akif Süleymanov gənc səyyahla görüş zamanı deyib ki, bu ünsiyyət tələbələr üçün faydalı olacaq və belə məzunları tanımaları onların gələcək karyerası üçün bir növ stimuldur.TED formatında keçirilən görüşdə səyyah tələbələrlə uğurlu karyerasının sirlərini paylaşıb. Emin Dostiyari səfərlərindən və dünyanın 230 şəhərində gördüklərindən, ona qədər heç bir azərbaycanlının gedə bilmədiyi qəbilələrdən və başına gələn macəralardan danışıb.Gənc səyyah sonda tələbələri maraqlandıran sualları cavablandırıb.
UTECA-da“Kitab oxuyaq” adlı tələbə və müəllim birliyi yaradılıb. Təşkilatın dəqdimat tədbirindəbildirilib ki, İctimai elmlər və multikulturalizm kafedrasının təşəbbüsü iləreallaşan layihənin məqsədi mütaliə mədəniyyətinin formalaşdırılmasıdır. TəşkilatçılardanZəminə Rəsulova bildirib ki, mütaliə sivil bir topluma, mənəvi zənginliyə gedən yol, nitq bacarıqlarının inkişafında əvəzsiz vasitədir.Ona görə də hər bir insan bu vərdişi özündə aşılamalı, zövq halına çevirməlidir. MətanətMustafayeva “Kitab oxuyaq” məqsədilə toplaşanları gündəlikdə olan kitablar vəmüəlliflərlə tanış edib və bəzi məsləhətlər verib. Siyahıda müxtəlif janrlı bədiiəsərlər, bestsellerlər, milli və dünya ədəbiyyatı yer alıb. Kitabsevərlər səslənənsiyahıdan Qurban Səidin “Əli və Nino” romanının mütaliəsinə qırar veriblər.Layihənin qaydalarına əsasən əsər oxunduqdan bir neçə gün sonra gənclərarasında müzakirə ediləcək, həmin gün mütaliə üçün digər kitablar tövsiyyə ediləcək.Birliyə qoşulmaq istəyən kitab həvəskarları İctimai elmlər və multikulturalizm kafedrasına müraciət edə bilərlər.
Azərbaycan Texnologiya Universitetində 3 dekabr – Beynəlxalq Əlillər Gününə həsredilmiş “Könüllülük sərhəd tanımır” adlı tədbir keçirilib. Tədbirdə Gəncə Şəhər İcra Hakimiyyətinin, Qeyri Hökumət Təşkilatlarının nümayəndələri, fiziki məhdudiyyətli şəxslər və tələbələr iştirak ediblər. Tədbiri giriş sözü ilə açan UTECA-nın təlim-tərbiyə işləri üzrə prorektor əvəzi Mətanət Əhmədova bildirib ki, dünya əhalisinin, təxminən 10-12%-ni fiziki cəhətdən qüsurlu insanlar təşkil edir. Onların da 20%-i inkişaf etməkdə olan ölkələrdə yaşayır. Statistikaya görə bu gün Azərbaycanda 600 mindən artıq əlilliyi olan şəxs yaşayır. Bu da, ölkə əhalisinin 6%-i civarındadır. Azərbaycanda olan faiz göstəricisinin az olması onu göstərir ki, bu sahədə ardıcıl işlər aparılır. Əlil Qadınlar Cəmiyyətinin Gəncə şəhər şöbəsinin sədri Elmira İsmayılova çıxışında ölkədə bu qəbildən olan insanların sosial rifahının yüksəldilməsi istiqamətində mühüm addımlar atıldığını deyib. Beynəlxalq Əlillər Günü bütün dünyada hər il dekabrın 3-də qeyd edilir və bu barədə 1992-ci ildə BMT Baş Assambleyasının qətnaməsi qəbul olunub. Onun hədəfi — ictimai həyatın bütün sahələrində əlillərin hüquqlarının qorunması və geniş ictimaiyyətin diqqətini onların problemlərinə yönəltməkdir. Gəncə şəhər İcra Hakimiyyətinin nümayəndəsi və UTECA-nın fəxri məzunu Yadigar Bədəlov əlavə edib ki, Beynəlxalq Əlillər Günü Ümummilli Lider Heydər Əliyevin müvafiq Sərəncamı ilə 1994-cü ildən etibarən Azərbaycanda da qeyd olunmağa başlanıb. Ölkədə bu kateqoriyadan olan insanların sosial təminatı ildən-ilə daha da yaxşılaşır. UAFA Gəncə İcma Əsaslı Reabilitasiya Mərkəzinin koordinatoru Rəzalə Abbasova təmsil etdiyi qurumun fəaliyyətindən danışıb, üzvlərin nailiyyətləri barədə məlumatlar verib. Bildirib ki, əlillərin cəmiyyətə inteqrasiyasının təminində iştirak etmək hərbir şəxsin borcudur. Tədbirin qonağı, paralimpiyaçı Ülkər Əsgərova tədbir iştirakçıları ilə öz nailiyyətlərini bölüşüb. Fiziki imkanlarının məhdud olmasına baxmayaraq daim uğur qazandığını, ictimai həyatın bir çox sahələrində fəal iştirak etdiyini, boccia idman növü, rəssamlıq, veb dizaynla məşğul olduğunu, aktiv həyat sürdüyünü, 1 yaşlı övladı və ailəsi ilə xoşbəxt olduğunu deyib. Gəncə şəhər Gənclər və İdman Baş İdarəsinin rəisi Müşviq Cəfərov isə əlillərin cəmiyyətə inteqrasiyasında könüllülərin rolundan danışıb. Bu təşəbbüsə qoşulan bütün gəncləri 5 Dekabr Beynəlxalq Könüllülər Günü münasibətilə təbrik edərək könüllülük hərəkatını gənclər siyasətinin bariz nəticələrindən biri kimi dəyərləndirib. Azərbaycan Respublikası Dağlıq Qarabağ bölgəsinin Azərbaycanlı İcmasının idarə heyətinin üzvü Qalib Quliyev vaxtilə könüllü kimi fəaliyyətə başladığını, sonrakı uğurlu karyerasında məhz o dönəmin böyük rolu olduğunu bildirib. Əlillərin cəmiyyətə inteqrasiyasını əks etdirən videoçarx nümayiş etdirildikdən sonra “Bir” Tələbə-Könüllü Proqramının UTECA üzrə koordinatoru Nicat Nağıyev Texnologiya Universitetinin bu missiyaya qoşulan tələbələrinin hesabatı ilə çıxış edib.
Azərbaycan Texnologiya Universitetində (UTECA) Elmi Şuranın 3 saylı iclası keçirilib. Bu dəfəki iclasda yeni ənənənin təməli qoyulub. Belə ki, Elmi Şura ilk dəfə olaraq tələbələrin iştirakı ilə reallaşıb. Elmi Şuranın sədri, professor Akif Süleymanov iclası açıq edən zaman bildirib ki, universitet daxili qərarların verilməsi prossesini tələbələrin izləməsi müsbət haldır: “Onlar öz təklif və müraciətlərini müzakirəyə çıxaracaq. Belə imkanlar tələbə üçün həm də bir növ təcrübə xarakteri daşıyır”. Sonra sədr Elmu Şura üzvlərini və iştirakçıları gündəlikdə duran məsələlərlə tanış edib. Qış imtahan sessiyasına hazırlıq və qarşıda duran vəzifələr barədə Tədris şöbəsinin müdiri Piri Axundov çıxış edib. Bildirib ki, imtahanlara 3 yanvar 2020-ci ildə start veriləcək və prosses 2 fevraladək davam edəcək. 229 qrup üzrə 1306 imtahan təşkil ediləcək. Magistratura səviyyəsi üçün isə 43 qrup üçün 252 imtahan keçiriləcək. Yüngül sənaye mühəndisliyi və logistika fakültəsinin hesabatı dekan Nazim Vəliyevin təqdimatında dinlənilib. Qeyd edilib ki, 3 kafedranı özündə birləşdirən Yüngül sənaye mühəndisliyi və logistika fakültəsində təhsil alan tələbələrin sayı ötən il 352 idisə bu il rəqəm 519 çatıb. Dekan kafedralarda aparılan elmi-tədqiqat işləri, professor-müəllim heyətinin dərc olunan məqalələri, açıq dərslər, elmi seminarlar, tələbə seminarları, fakültənin yeni müəssisə əlaqələri barədə də geniş məlumat verib. Elmi-Texniki Şuranın əsasnaməsi təsdiq olunduqdan sonra iclas gündəlikdə duran müxtəlif məsələlərin müzakirəsilə davam edib. Elm və xarici əlaqələr şöbəsinin müdiri Orxan Vətənxah Universitetin beynəlmiləşmə perspektivlərini gündəmə gətirib. Xarici universitetlərlə əlaqə, beynəlxalq proqramlarda iştirak, dual diplom müqavilələri, əcnəbi tələbələr, mübadilə proqramından yararlanma və s. barədə dəqiq məlumatlar slaydlar vasitəsilə əks olunub, bundan sonrakı fəaliyyət, hədəflər və görüləcək işlər səsləndirilib. Keyfiyyətin təminatı şöbəsinin müdiri Asiman İlyasov Litva səfəri barədə məmumatlar verib. Bildirib ki, Erasmus+ EQAC (Azərbaycanda ali təhsil müəssisələrində Keyfiyyətin təminatı mərkəzlərinin qurulması və inkişaf etdirilməsi) layihəsi bu dəfə layihə iştirakçılarını Vilnüsə toplayıb. Təlimlərdə Avropalı təhsil ekspertləri ilə birlikdə Keyfiyyətin təminatı üçün istifadə olunan QPR Graphics Design və QPR Metrics proqram təminatları barədə müzakirələr aparılıb. Hər universitet nümayəndələri təmsil etdikləri ali təhsil müəssisəsinin timsalında sözügedən proqram təminatının köməyi ilə iyerarxik strukturunu quraraq vəzifə təlimatlarını daxil ediblər. Layihənin digər iştirakçıları arasında UTECA-nın daim seçildiyini və diqqət mərkəzində olduğunu qeyd edən Asiman İlyasov bu uğuru rektor Akif Süleymanovun layihədə aktiv iştirakı, layihənin tətbiqi üçün universitetdə yaratdığı şəraitlə, eləcə də layihə çərçivəsində indiyədək görülən işlərlə əlaqələndirib.Magistratura və doktorantura şöbəsinin müdiri Sadiq Əfəndiyev doktorant Lamiyə Xəlilovanın mövzusunun dəyişdirilməsi ilə bağlı çıxış edib. Əsaslandırılmış müraciət müzakirələrdən sonra qəbul edilib. Sonda Ulduz Babayevanın təqdim etdiyi tədris metodiki vəsaitlərin siyahısı təsdiqlənib.
Zəyəm Texnologiyalar Parkı (ZTP) ilə Azərbaycan Texnologiya Universiteti (UTECA) arasında memorandum imzalanıb. Əməkdaşlıq memorandumunu ZTP-nin baş direktoru Elxan Hacıyev və UTECA-nın rektoru, professor Akif Süleymanov imzalayıblar. Sənəddə təcrübə və imkanlardan qarşılıqlı faydalanma, elmi-praktik əlaqələrin qurulması, texnologiya transferinin həyata keçirilməsi, kadr hazırlığı və s. məsələlər oz əksini tapır. Bununla da Azərbaycan Texnologiya Universitetinin Müştəriyə Yönəlmə Proqramı (MYP) çərçivəsində əməkdaşlıq etdiyi müəssisələrin sayı 33-ə çatıb. Zəyəm Texnologiyalar Parkı ASC Şəmkirdə yerləşir. Layihələndirmə işlərini həyata keçirən zavodda təzyiq altında tutumlar, qaldırıcı qurğular, istilik qazanları, yeraltı və yerüstü çənlər, müxtəlif növ kənd təsərrüfatı texnikası, müasir tipli istixana kompleksləri və bina-körpülərin ağır metal konstruksiyaları istehsal edilir. Müəssisə Avropa və Asiya istehsalı ən son texnoloji avadanlıqlarla təchiz olunub.
Con Vu biotexnologiya, innovasiya və hesablama proqramı üzrə“Masters of Science” məktəbinin direktoru, Carnegie Mellon Universitetindəkompüter elmləri üzrə parlaq karyeraya sahibi, texniki işlər üzrə təqaüdçüəməkdaş və 777 kosmik gəmisi üçün proqram təminatının təkmilləşdirilməsinərəhbərlik etdiyi “The Boeing Company”də baş mühəndisdir. O, genişmiqyaslıinteqrasiya proqramlarını idarə edib, bir çox uğurlu aerokosmik layihələrdəhəlledici yer almaqla, proqram təminatı və sistem təkmilləşdirilməsi üzrə 35ildən artıq təcrübəyə sahibdir. Ohayo Universitetindən məzun olub, Nevada vəCarnegie Mellon universitetlərində isə magistr dərəcəsinə yiyələnib. Con Vununixtisas seçimi ilə bağlı maraqlı məqaləsini http://science-technology.vn/ təqdimedirik.TƏHSİLİNNÖVLƏRİHazırdatəhsilin üç növü mövcuddur: ənənəvi təhsil, sənaye dövrü təhsili və informasiyadövrü təhsili. Ənənəvi təhsil sistemi min illərdir mövcud olub, əzbərləməyaddaşının mühüm əhəmiyyət kəsb etdiyi və uğurun imtahanlardan keçmək olduğunaəsaslanan bir təsərrüfat cəmiyyəti üzərində köklənib. İndi əksər pedaqoqlar busistemin köhnəlmiş olduğunu düşünürlər.Sənayedövrü təhsil sisteminin təxminən 300 illik tarixi var və tələbələrin kütləviistehsal proseslərini öyrəndikləri sənayenin tələblərinin qarşılanmasınaəsaslanıb. Bu sistemlə tələbələr zəruri olanları öyrənir və məzun olduqdatəhsil də başa çatır. Uğur isə hər hansı bir istehsal sənayesində işə başlamağaəsaslanır. Bu sistem də artıq indiki dövrdə uğurla ayaqlaşmadığından köhnəlmişhesab edilir.İnformasiya dövrünün təhsil sistemi nisbətən yeni olub, əsasən texniki biliklərvə biznes məsələlərinin həlli üçün texnologiyanın tətbiqinə köklənib. Tələbələrəsas bilikləri tədris zamanı öyrənsələr də təhsil bununla bitmir, texnologiyadaim dəyişdikcə davam edir. Uğur fərdin əldə etdiyi bilik və bacarıqlar, eləcədə üzləşdiyi hər bir situasiyanın öhdəsindən gələ bilməsinə əsaslanır. Busistemdə innovasiya və fərdi yaradıcılıq yüksək qiymətləndirilir.Ənənəvisistemlə təhsil alanlar sənaye dövrünün təhsil sisteminə uyğunlaşa bilmirlər,çünki akademik düşüncə ilə sənaye düşüncəsi kəskin şəkildə bir-birindənfərqlənir. “Əzbərləmə”dən yaxşı qiymətlər almış və imtahanlardan uğurla keçmiş“şagirdlər” bildiklərini sənaye sistemində tətbiq edə və öz işlərində uğur qazanabilmirlər. Bu hal hələ də ənənəvi təhsil sistemini davam etdirən bir çoxölkələrdə baş verir. Sənaye dövrünün təhsil sisteminin şagirdləri sonralarinformasiya sahəsində işləyərək əlavə təlimlərdən yararlanmalı və vəziyyətəuyğunlaşmalı olacaqlar. Hazırda sənaye dövrünün təhsili ilə insanlarıninformasiya dövründə rəqabətə davam gətirmələri üçün ehtiyacları olan biliklərarasında böyük bir boşluq mövcuddur və bu boşluq getdikcə daha da genişlənir.Təhsil sistemlərində hələ də dəyişikliklərin baş verdiyi bir çox ölkələrdə,əsasən Avropa və Amerikada bu tendensiya müşahidə edilir.Hazırkıidarəetmə strukturu sənaye dövrünün məhsuludur. Standartlaşdırma və nəzarətsənaye dövrü cəmiyyətinin ideyalarıdır. Səlahiyyət qərarları qoyan rəhbərlərdəqalır, işçilərə isə əmrlərə itaət etmək öyrədilir. Təlimlər onlarınvəzifələrinə uyğun olan iş bacarıqlarının öyrədilməsi ilə məhdudlaşır. Həmintəlimlər sənaye ölkələrinin bazara nəzarət etdiyi bu dövrdə yaxşı nəticə verir,lakin qloballaşmış dünyada rəqabət mühitli bazar iqtisadiyyatı dövrü üçüneffektiv olmaya bilər. İnformasiya dövründə dəyişikliklər sürətlə baş verir vəhəyatda qalmaq daim təkmilləşən məhsullar, xidmətlər və çevik reaksiya bacarığıtələb edir. Başqa sözlə işçinin yalnız görəcəyi işə dair bacarıqlara sahibolması ideyası artıq aktual deyil. İnsanlar daim yeniliklər öyrənsə də,texnologiya onların qavrama bacarıqlarından daha sürətlə dəyişir.Gəlin Hindistanda proqram təminatısənayesinin inkişafına nəzər salaq. 1985-ci ildə Hindistan 24 milyon dollar dəyərindəproqram ixrac edib. 2000-ci ildə onlar 350 milyon dollarlıq ixrac etsələr də,2009-cu ildə bu rəqəm 85 milyard dollar olub, bu il isə maliyyə böhranınabaxmayaraq, Hindistanda proqram ixracatının ilin sonunadək xalis 100 milyarddollar olacağı ehtimal edilir. Bu sənayenin ixrac potensialının və onun“arxaik” təhsil sisteminin tanınması prosesi olduqca zəifdir. Hindistanın əksərproqram şirkətləri əhalinin inkişaf edən texnologiya ilə ayaqlaşmasını təminetmək üçün təhsil proqramlarına külli miqdarda investisiyalar yatırıblar.Hindistanın böyük şirkətləri təlimlər üçün ABŞ və Avropadan qat-qat çox, illikgəlirlərinin 8%-i qədər məbləğ xərcləyirlər. Wall Street Jurnalı məlumat verirki, Yaponiya və Avropa şirkətləri işçilərin maarifləndirilməsi istiqamətindəbüdcələrinin 4%-i həcmində vəsait sərf etdikləri halda, ABŞ şirkətləri bununüçün yalnız 2.5% xərcləyir. Bunun sadə səbəbi odur ki, başqa ölkələr hələ də öztəhsil sistemlərini inkişaf etdirməyin yolları barədə müzakirələr apardıqlarıhalda Hindistanda XXI əsrdə bilik və bacarıqların nə dərəcədə əhəmiyyətliolduğunu anlayırlar.Sənaye sahəsində illərlə işləmiş birpedaqoq kimi, mən inanıram ki, öyrənmək fərdin öz üzərinə düşən birməsuliyyətdir, çünki biz artıq universitetdən məzun olmaqla qurtaran təhsilinbitdiyi bir dövrdə yaşayırıq. Əgər duya bilsək, texnologiyanın hazırkıdəyişiklikləri olduqca maraqlıdır. İnkişaf etməkdə olan ölkələrin bu fürsətdənyararlanaraq inkişaf etmiş ölkələrlə tez bir zamanda ayaqlaşması mümkündür vəbu bizim öz seçimimizdir. Düşünürəm ki, növbəti 10 illikdə ən savadlı və yayüksək qiymətlər alan şagirdlər, tələbələr ən uğurlu insanlar olmaya bilərlər.Çünki, onların indi əldə etdiyi biliyin həmin vaxt artıq köhnəlmiş olmaehtimalı yüksəkdir.İnformasiya dövründə uğur öyrənməyi davam etdirmək bacarığı ilə ölçülür.Texnologiya böyük sürətlə inkişaf edəcək və həyatda qalmağı bacaranlar yalnızhəyatı boyu öyrənən insanlar olacaqlar. Məhz bu səbəbdən mən hər zaman öztələbələrimi bacardıqları qədər öyrənməyə sövq edirəm. Dəyişikliyin daimiolduğu bu dünyada ən zəruri biliklər düşünmə, analiz etmə və öyrənməbacarıqlarıdır. Əldə etməli olduğumuz biliklər bu gün məktəbdə öyrəndiyimizbiliklər olmaya bilər, çünki rəqabətə açıq olan bu dünyada həyatı boyuöyrənənlər” ən uğurlu insanlardır.Mən tez-tez tələbələrimdən həftə ərzindənə qədər məqalə oxuduqlarını soruşuram. Peşəkar inkişafları ilə bağlıoxuduqları ən son kitabın hansı olduğunu və s. Həyat boyu öyrənənlər məzunolduqdan sonra öyrənməyi dayandırmır, əksinə, əlavə təlimlərə getməklə özbacarıqlarını inkişaf etdirirlər. Lakin öyrənmək şəxsin öz üzərinə düşsə də,yalnız fərdi şəkildə öyrənmək cəmiyyətin inkişafına yardım edə bilməz. Cəmiyyətolaraq rəqabətə davam gətirmək üçün daha çox oxumaq, təlimlər keçmək, texnikibiliklərə yiyələnmək və daha çox öyrənmə imkanlarını təşviq edərəkmaariflənmənin tərəfində olmalıyıq. Bizim sürətlə inkişaf edən bu dünyadauğurumuz və xilasımız dəyişikliklərə uyğunlaşa bilmə bacarığımızdan asılıolacaq.DƏYIŞƏN ZAMAN VƏ UĞURBu gün əmək bazarında üzləşdiyimizsürətli dəyişikliklər ötən əlli ildəkindən daha fərqli bilik və bacarıqlartələb edir. Təlim metodlarının çoxu XIX əsrin sonlarında hazırlanıb, hazırda daistifadə olunan bir çox tədris metodları artıq indiki texnologiya əsaslıiqtisadiyyat üçün məqsədəuyğun deyil. Təkrar qeyd edim ki, ənənəvi “əzbəryaddaşı” modeli artıq sürətlə dəyişən ətraf mühit üçün aktual deyil. Bilik vəbacarıqlar yerinə imtahan və dərəcələr üzərində köklənmiş köhnə bir ideyadır.Qabaqcıl texnoloji təhsilə malik ölkələr daha çox tərəqqi edir, güclütexnologiya, mühəndislik və riyaziyyat (STEM) biliklərinə sahib olmayan ölkələrisə işsizlik və iqtisadi çətinliklər yaşayırlar.İndiki dəyişikliklər dövründətələbələrin inkişafı üçün onların təhsili üç amil üzərində köklənməlidir:bilik, bacarıq və həyat boyu öyrənmə. Bilik amili STEM biliyi və qlobal rəqabətkimi texniki təhsilə əsaslanan karyeranın dərk edilməsindən başlayır. Gənclərnə etmək istədiklərini, hansı biliyə yiyələnməli olduqlarını və maraqdairələrinin nə olduğunu bilməlidirlər. Bunu etməyin yolu isə məqsədə uyğunfənlərin tədris olunduğu universitetlərə başlamazdan əvvəl karyera planınınhazırlanmasıdır. Bacarıq amili tənqidi düşüncə, komanda işi, əməkdaşlıq vəməsuliyyət kimi keyfiyyətlərin inkişafı ilə yanaşı, problemlərin həlli iləbağlı öyrənilən bilik və bacarıqların tətbiqidir. Həyat boyu “tələbəlik” isəmaariflənmə yollarının araşdırılması, biliyə həvəs, təşəbbüs, uyğunlaşmabacarığı, etik davranış və innovasiyadır. Əgər tələbələr bu üç amilə (bilik, bacarıqvə həyat boyu öyrənmə) yiyələnə bilsələr, o zaman uğur əldə edəcəklər, çünkibunlar texnologiya əsaslı iqtisadiyyat və ya dördüncü sənaye inqilabı üçünuğurun açarıdır.ƏN YAXŞI KARYERA Gənclərdə dəqiq elmlər, texnologiya, mühəndislik və riyaziyyata (STEM) maraq azlığının əsas səbəblərindən biri karyera imkanları barədə məlumat qıtlığı, eləcə də STEM sahəsində hansı işlərin mövcud olduğundan xəbərsiz olan müəllim və valideynlərin yanlış tövsiyələridir. Bəziləri hələ də dəqiq elmlər və riyaziyyat öyrənənlərin müəllim, texnologiya öyrənənlərin isə kompüter və noutbukları təmir edən texnik olduqları barədə köhnəlmiş fikirlərə inanırlar. Bir çox valideyn üçün universitet təhsilinin əsas məqsədi övladın məzun olduqdan dərhal sonra iş tapması və işsizlikdən yaxa qurtarmasıdır. Onlar övladlarının doğru seçim olduğunu düşündükləri “etibarlı”bir sahədə təhsil almalarını istəyirlər. Lakin əksəriyyət gəncin nə ilə maraqlandığını və nəyə qadir olduğunu soruşmur. Beləliklə karyera planlaşdırılması şəxsin deyil, valideynin seçim və düşüncələrinə əsaslanır. Bəzən də əksəriyyət nə istədiyini, nəyə marağının olduğunu bilmir və valideyn seçiminə ümid edir, yaxud da dostların etdiyini təkrarlayır. Məhz buna görədir ki, insanlar məzun olduqdan sonra, etdikləri yanlış karyera seçimi ucbatından xoşagəlməz nəticələrlə üzləşirlər. Bu gün biz texnologiyanın idarə etdiyibir dünyada yaşayırıq və nəticə etibarilə yaxşı vəzifələrin əksəriyyətinin tələb etdiyi elm və texnologiya öndə gedən qüvvələr hesab olunur. Bir neçə il bundan əvvəl analitiklərdən biri “Wall Street” jurnalında yazırdı: “STEM bilikləri üzrə məzun olmayanlar əmək bazarında iş tapmaqda çətinlik çəkəcəklər. Əgər onlar məktəbə hazırlıqsız və heç bir karyera planı qurmadan getsələr, məhsuldar həyat sürə bilməyəcəklər. Öz təhsilinə texnologiya biliklərinə yiyələnmədən investisiya yatıran bütün məzunlar əmək bazarı üçün tam hazırlıqsız olacaqlar. Bu, fərdlər üçün pis, biznesin inkişafı üçün ondan dapis haldır”. İllərdir bu fikri müdafiə edirəm ki, dəqiq elmlər və texnologiya bütün sənaye sektorlarında ən çox tələb olunan iki elm sahəsidir. Bir çox dillərə tərcümə edilmiş internet səhifəmdə bu mövzuya dair müxtəlif məqalələr yazmışam. Asiyada müəllimlik etdiyim müddətdə valideynlər tez-tez mənə deyirdilər övladlarımız üçün “ən etibarlı karyera” istəyirik, buna görə də çox diqqətli olmaq lazımdır. Mən isə onlara deyirdim ki, bu gün bütün biznes sahələri sürətli informasiya axınına əsaslanır. Öndə gedən şirkətlərin səmərəlilik, məhsuldarlıq və gəlir açarı texnologiyalardan istifadədir. Ona görə də İnformasiya Texnologiyaları (İT) sahəsində təhsil almaq ən etibarlı karyera olar. Bu sahənin məzunları istənilən sənaye sektorunda, hər növ işdə işləyə bilərlər. Tədqiqatlara görə növbəti on il ərzində mobil cihazların ümumi sayı 1.2 milyarddan 4.5 milyarda kimi artacaq, məlumatın ötürülməsi isə ən az min dəfə sürətlənəcək və təbii ki, hazırkı şəbəkə buna davam gətirməyəcək. İndi üzərində işlənilən texnologiya yeni nəsil mobil şəbəkəsi və ya 5G adlanır və o, hər şeyi dəyişəcək. Bir çox müəssisələr daha yaxşı, çevik internet sürəti və imkanları tələb etdiklərindən bütün telekommunikasiya şirkətləri öz infrastruktur və şəbəkə arxitekturalarını tamamilə dəyişməli olacaqlar. Mobil telefonlar, tabletlər, internetə əsaslanan cihaz idarəetmə sistemləri və digər applikasiyalar kimi qoşulmuş cihazları optimallaşdırmaq məqsədilə 5G şəbəkəsinin bütün xüsusiyyətlərini dəstəkləmək üçün şirkətlərin daha çox texniki işçilərə ehtiyacı yaranacaq. Şəbəkə mühəndisliyi, bulud hesablamaları, mobil applikasiyaların yaradılması, proqram mühəndisliyi, məlumat analitikası, maşın öyrənməsi və s. bacarıqlara sahib universitet məzunlarına yüksək tələb yaranacaq. Bu gün yüksək yexnologiya termini əsasən üç mühüm texnologiyanı bildirir: İnformasiya, Bio və Nano. Bu texnologiyalardan adətən yüksək dəyərə malik yeniliyin cəmiyyətə təqdim olunması zamanı istifadə olunur. Yüksək texnologiyanın sürətli inkişafından yararlanmaq üçün biz gəncləri dəqiq elmlər, texnologiya, mühəndislik və riyaziyyat (STEM) üzrə maarifləndirməliyik ki, onlar texnoloji cəhətdən dəyişən dünya ilə asanlıqla ayaqlaşa bilsinlər. Bu isə o deməkdir ki, ibtidaidən aliyədək bütün təhsil proqramları STEM bilikləri üzrə tələbələr hazırlamalıdırlar. Son dövrlərdə əksər insanlar fərdi kompyuter və smartfonlarda (ağıllı telefon) informasiya texnologiyalarının təsirini görüblər, lakin bu hələ başlanğıcdır. Tədqiqat laboratoriyalarında hazırlanan, lakin hələ kommersiyalaşdırılmamış bir çox mükəmməl vasitələr mövcuddur. Yüksək texnologiya sahələri STEM üzrə bacarıqlı işçilər tələb edir, odur ki, gələcək illərin tələbini qarşılamaq üçünbu bacarıqları inkişaf etdirmək vacibdir. Texnologiya dünyası xüsusi inkişaflar və tələblər yarada bilər. Bu karyera sahələri üzrə təhsil alan tələbələr ən yaxşı iş imkanları əldə edəcəklər. Əgər siz də həmin insanlar arasında olmaq istəyirsinizsə, öz təhsilinizi STEM əsasında qurmalısınız. Beləliklə, daiminkişaf edən çağırış və imkanlara hazır ola bilərsiniz.
SAHIBKARLIQ CIDDI BIR MƏSƏLƏDIR Bir çox dünya liderləri STEM təhsilinin vəsahibkarlığın iqtisadiyyatın inkişafı üçün əsas amillər olduğunu anlayırlar.Onlar bilirlər ki, sahibkarlıq bacarıqlarının və startap biznesin qabağagetməsində STEM təhsili əhəmiyyətli rol oynayır. Ötən bir neçə il ərzindəstartap biznesi kiçik biznesin qurulması ilə qarışdırılırdı. Həqiqət isə budurki, sahibkarlıq texnologiya ilə əlaqələndirilir və əksər startaplar ənənəvi kiçik bizneslər deyil, sürətlə inkişaf edən, yüksək gəlirli iş təklif edən və yerli iqtisadiyyata töhfə verən texnologiya ilə bağlıdır. Hətta bu gün də sahibkarlıq ciddi təhsil tələb edən bir sahə deyil, əsas təhsil sistemindən kənar, əlavə fəaliyyət sahəsi kimi öyrədilir. Mən isə bunun yanlış olduğunu düşünürəm. İqtisadiyyatın inkişafı üçün sahibkarlıq fizika, kimya və riyaziyyat kimi əsas bir fənn olaraq keçilməlidir. Bugün yaşadığımız dünya dünənkindən fərqlidir. Sabah isə bugünkündən əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənəcək. Axı texnologiya bizim çoxumuzun düşünmə bacarığından daha böyük sürətlə təkamül edir. Texnoloji problemləri həll edə biləcək texnikisahələr üzrə ixtisaslaşmış kadrlar yetişdirmək üçün orta məktəbdən universitetə qədər təhsil sistemində təşəbbüskar düşünmə təşviq edilməlidir. Problemlərin həllinə yönəlmiş sahibkarlıq düşüncə və bacarıqlarının inkişafını təşviq edən yeni tədris üsulları tətbiq olunmalıdır. Zəngin olmaq üçün sahibkar olmaq anlayışı problemləri, xüsusilə də başqalarının edə bilməyəcəyi çətin məsələləri həll etmək qabiliyyəti ilə əvəzlənməlidir. Bu, təşəbbüskar düşüncə tərzinin əsas mahiyyətidir və gənclər məhz bunu öyrənməklə cəmiyyətdə fərqliliklər yarada biləcək yenilikçi insanlar kimi yetişəcəklər.Şagirdproblemlərin qorxub şikayətlənməli bir amil deyil, potensial imkanlar olduğunu öyrənməlidir. Onlar özlərindən soruşmalıdırlar: “Mən bu məsələni necə həll edəbilərəm? Məndən başqa nə qədər insan bu problemlə üzləşir? Nə üçün həll edə bilmirlər? Məsələ nədədir? - Onlar doğru sualları verməklə analiz etməyi öyrənəcək, imkanları və seçimləri müəyyən edəcəklər. Bütün uğurlu sahibkarlar karyeralarına eyni sualla başlayırlar: “Həll etməli olduğum məsələ nədir?”. Bir dəfə tələbələr mənə Stiv Cobs və ya Bill Qeyts olmaq istədiklərini dedilər, mən isə onlardan soruşdum: “Stiv Cobs Apple-ni yaratmadan öncə necə biri idi? Onun üç başı və ya altı qolu var idi? Xeyr, o, sizin kimi adi bir insan idi. Fərq onun məsələyə yanaşması və özünə “Mən bu məsələni necə həll edə bilərəm” sualını verməsi idi”. Məsələnin həllinə yönəlmiş hər şeylə maraqlanan beyni onu kiçik bir kompyuter yaratmağa vadar etdi və bunu bahalı Meynfreym EHM-ləralmağa gücü çatmayan insanlar üçün həll yolu olaraq bir neçə min dollara satdı. Texnologiya əsaslı bu dünyada iqtisadiyyatın inkişafı üçün ən yaxşı üsul yeni məhsullar yaradan, yeni bizneslər quran, yeni iş yerləri təklif edən, iqtisadiyyatı inkişaf etdirən və əhalinin yaşayış səviyyəsini qaldıran daha çox yenilikçi və sahibkarlara sahib olmaqdır. Bütün bunlar elm və texnologiyanın təməlinin möhkəm qoyulması istiqamətinə yönəlməklə insanların maariflənməsinə fərqli şəkildə yanaşmaqdan başlayır və problemlərin həlli üzərinə köklənir. Mən inanıram ki, sahibkarlar cəmiyyətin tərəqqisi üçün zəruri olan, gələcəyin müasir biliklərə sahib bir cəmiyyətini yaradan, yeni iqtisadiyyatın dəstəkverici qüvvələridir.
Mənbə: https://www.muallim.edu.az/news.php?id=8283
