Bu gün Azərbaycan Texnologiya Universitetində ABŞ-ın Vayominq Universitetinin tədqiqatçısı Ayxan Yusifovun seminarı təşkil olunub. UTECA-nın gənc tədqiqatçıları üçün nəzərdə tutulan seminar "İnternet resurslarında ədəbiyyatla iş" mövsuzuna həsr edilib. Seminar zamanı Azərbaycan Texnologiya Universitetinin 100 yaxın gənc tədqiqatçısı ədəbiyyat axtarışı - resusrsların növləri, axtarış alətləri, səmərəli axtarış üçün açar sözlər, eləcə də materialların toplanış üsulları ilə yaxından tanış olublar.Seminara qatıla bilməyən digər gənc tədqiqatçılarımız üçün də faydalı olacağını nəzərə alaraq "İnternet resurslarında ədəbiyyatla iş" təliminin tam versiyasının linkini paylaşırıq:
1995-ci il noyabrın 12-də qəbul edilmiş Konstitusiya Azərbaycanda əsas insan hüquq və azadlıqlarının həyata keçirilməsinə əsaslanan yeni dövlət quruculuğunun başlanğıcını qoymuşdur. Konstitusiya ölkədə insan hüquq və azadlıqlarının qorunmasının əsasını təşkil edir. Sənədin "Əsas insan və vətəndaş hüquqları və azadlıqları" adlı üçüncü fəsli insan hüquqlarının geniş dairəsini əhatə edən 48 maddəni özündə əks etdirir. Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası insan və vətəndaş hüquq və azadlıqlarını ali dəyər kimi qiymətləndirərək onlara hörməti, insan hüquq və azadlıqlarının qorunmasını qanunvericilik, icra və məhkəmə hakimiyyəti orqanlarının vəzifəsi kimi müəyyən etmişdir. Yeni Konstitusiyamız Azərbaycanın müstəqillik qazanmasının, iqtisadi-siyasi və sosial mədəni sahədə ictimai münasibətlərin əsaslı keyfiyyət dəyişikliklərinin nəticəsi hesab olunduğundan, onun əvvəllər qəbul edilmiş və hazırda qüvvədə olan bir sıra qanunvericilik aktlarına zidd olması şübhəsizdir. Belə vəziyyətdə Konstitusiyanın qəbul edildiyi günədək Azərbaycan Respublikasının ərazisində qüvvədə olan qanunlar və başqa normativ hüquqi aktlar Əsas Qanuna zidd olmayan tərzdə qüvvəsini saxlayır. 147-ci maddəyə əsasən Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası ən yüksək və birbaşa hüquqi qüvvəyə malikdir. Deməli, Konstitusiyaya zidd olan bütün qanunvericilik aktları və ya onların müəyyən müddəaları qüvvəsini itirmiş hesab olunur. Həmin aktlar və ya müddəalar istinad mənbəyi ola bilməz. Hər hansı qərar qəbul edilərkən və ya məsələ həll olunarkən əsas götürülə bilməz. Hüquq və dövlətin ən mühüm prinsiplərindən biri olan insanların təbii, ayrılmaz və demokratik hüquqlarının geniş kompleksini qanunvericilik yolu ilə təsbit etmək, onun reallığına, hüquqi, mənəvi və digər üsullarla təminat vermək, hər hansı qəsddən hüquqi vasitələrlə etibarlı şəkildə müdafiə etməkdir ki, bu da Konstitusiyamızda öz əksini tam dolğunluğu ilə tapmışdır. Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının təxminən üçdə biri (24-71-ci maddələr) məhz birbaşa insan hüquq və azadlıqlarının təsbitinə və qorunmasına həsr olunmuşdur. "Əsas insan və vətəndaş hüquqları və azadlıqları" adlanan III fəsil məhz bu barədədir. Orada insanlara doğulduğu andan mənsub olan toxunulmazlıq, pozulmaz və ayrılmaz hüquq və azadlıqların hər biri ətraflı göstərilir, onların reallaşdırılmasına təminat verir, müdafiəsi təsbit olunur. Yeni Konstitusiyamız hüquqları və azadlıqları pozulan insanları süründürməçilikdən, ötür-ötür oyunundan xilas edərək 71-ci maddənin 7-ci bəndində, hüquqi dövlətin təbiətinə uyğun olaraq göstərilmişdir ki, insan və vətəndaş hüquqlarının və azadlıqlarının pozulması ilə əlaqədar mübahisələri məhkəmələr həll edir. Bu o deməkdir ki, məhkəmədən başqa heç bir orqan həmin hüquqların pozulması ilə əlaqədar mübahisəni həll edə bilməz. Mütərəqqi cəhət odur ki, Azərbaycan Konstitusiyasının hazırlanması zamanı bu sahədə o dövrə qədərki dünya təcrübəsi, insan hüquq və azadlıqlarının keçdiyi inkişaf yolu ümumiləşdirilmiş və ölkəmizin reallıqlarına, ənənələrinə tam uyğunlaşdırılmışdır. Dünyanın özü kimi qədim olan (yəqin ki, cəmiyyətlə birgə yaranan) insan hüquqları ideyasının fəlsəfi əsaslarının işlənib hazırlanması və bu ideya uğrunda səmərəli mübarizə aparılması son üç əsrin payına düşmüşdür. XVIII əsrdə Avropa ayrılmaz insan hüquqlarının (yaşamaq hüququ, azad olmaq hüququ) və vətəndaş hüquqlarının (söz və vicdan azadlığı, təhlükəsizlik və mülkiyyət hüququ) meydana çıxmasının şahidi olmuşdur. Siyasi hüquqlar (ümumi seçki, gizli səsvermə, respublika quruluşu, xalq özünüidarəsi, cəmiyyət və birliklərin sərbəstliyi, siyasi həyatda və hakimiyyət sistemində iştirak etmək və s. hüquqlar) XIX əsrdə əldə edilmişdir. XX əsr bütün hüquqlar sırasına sosial hüquqları (sosial təminat hüququ, əmək, təhsil, tibbi yardım hüquqları, qadın bərabərliyi və uşaqların müdafiə hüquqları) əlavə etmiş, insan hüquqları ideyasını və həmin ideyanı həyata keçirmək təcrübəsini bütün dünyaya yaymışdır. İnsan hüquqlarının beynəlxalq təminatı ilə bağlı müasir hərəkat məhz İkinci Dünya müharibəsi dövründə başlanmışdır. Böyük Britaniya və ABŞ-ın müharibəyə qoşulmasının səbəbi, özlərinin bəyan etdiklərinə görə, heç də Birinci Dünya müharibəsindəki kimi "demokratiyanın inkişafı naminə sülhü bərqərar etmək cəhdi" ilə yox, insan hüquqlarının (Ruzveltin göstərdiyi dörd cür azadlığın) hər bir ölkədə hər bir insan üçün bərqərar olması ilə əlaqədar idi. Faşizmə qarşı mübarizədə irəli sürülmüş bu şüar maharibədən sonrakı dövrdə də beynəlxalq sabitliyin planlaşdırılmasının əsasını təşkil etdi. Müharibə başa çatdıqdan sonra qalib dövlətlər ABŞ prezidenti Ruzveltin təşəbbüsü ilə dövlətlər arasında sülh və bütün dünyada insan hüquqlarını təmin edə biləcək daimi beynəlxalq təşkilat - Birləşmiş Millətlər Təşkilatını yaratmaq qərarına gəldilər. BMT-nin 26 iyun 1945-ci ildə qəbul olunmuş xartiyasının (nizamnaməsinin - red.) maddələrinin birində göstərildi ki, bu təşkilatın vəzifəsi "hamı üçün irqinə, cinsinə və dininə görə heç bir ayrı-aseçkiliyə yol vermədən insan hüquqlarına və azadlıqlarına hamılıqla hörmət və əməl edilməsinə kömək etməkdir" (1.55-ci maddə). Beləcə, insan hüquqlarının beynəlxalq hüququn subyekti kimi tanınması yolunda ilk addım atıldı. BMT-yə daxil olan ölkələr 10 dekabr 1948-ci ildə Ümumdünya İnsan Hüquqları Bəyannaməsini qəbul etdi (o vaxtdan 10 dekabr dünyada insan hüquqları günü kimi qeyd olunur). İnsan hüquqlarını dövlət mənafeyindən üstün tutan bu bəyannamə dünya dövlətlərini insan hüquqlarına görə cavabdehlik daşımağa çağırdı. Bəyannamə vətəndaş və siyasi hüquqlarla bərabər, o vaxtlar demokratik ictimaiyyət tərəfindən qəbul edilmiş sosial və iqtisadi hüquqları da əhatə etmişdir. Həmçinin orada ədalətli məhkəmə təhqiqatı hüququ, dövlət təqiblərindən gizlənmək, ölkəni tərk etmək, ölkəyə qayıtmaq, ailə qurmaq hüquqları, vicdan, söz, yığıncaq və şəxsi həyat azadlıqları, bərabər zəhmətə görə bərabər ödəniş hüququ, layiqli yaşayış səviyyəsi hüququ, cəmiyyətin mədəni həyatında iştirak etmək hüququ öz əksini tapmışdır. Bəyannamə bütün ölkələrin əməl edəcəyi beynəlxalq qanun kimi yox, BMT-yə daxil olan dövlətlərin can atacağı bir standart kimi qəbul edilmişdir. Ona görə BMT-yə daxil olan ölkələrin növbəti addımı bəyannamənin müddəalarının beynəlxalq sazişin müddəalarına çevrilməsindən ibarət olmuşdur. Sazişdə insan hüquqlarını qorumaq artıq çağırış kimi yox, ölkələrin yerinə yetirməli olduqları bir öhdəlik kimi irəli sürülmüşdür. Bu, çox da asan olmayan bir məsələ idi: çünki bəyannamənin çağırışları belə SSRİ və sosialist blokuna daxil olan digər ölkələr, eləcə də Cənubi Afrika və Səudiyyə Ərəbistanı tərəfindən müdafiə olunmamışdı. Beynəlxalq sazişlərin qəbul olunması sahəsindəki təşəbbüslər ancaq 18 il sonra "Mülki və siyasi hüquqlar haqqında Pakt"ın və "İqtisadi, sosial və mədəni hüquqlar haqqında Pakt"ın imzalanması ilə nəticələndi. Əvvəlcə yalnız 35 ölkə tərəfindən imzalanmış "Mülki və siyasi hüquqlar haqqında Pakt" dövlətlərin öz vətəndaşlarının hüquqlarını pozmaq imkanlarını xeyli dərəcədə məhdudlaşdırdı. Bu paktları imzalayan ölkələrin sayı 100-ü keçmişdir. Bəyannamənin beynəlxalq sənəd statusu yox idi. Lakin bu sənədin olduqca mənəvi və ideoloji əhəmiyyəti var idi. İlk dəfə etiraf olunurdu ki, insan hüquqları universal - ümumdünya xarakteri daşıyır və dünya ölkələri arasındakı mədəni, tarixi və ictimai fərqlərdən asılı deyildir. Bundan başqa insan hüquqları daha ölkənin daxili işi sayıla bilməzdi. Bir çox ölkələr hələ də bəyannamənin ayrı-ayrı maddələrini pozmaqda davam etsə də, açıq şəkildə ona qarşı çıxmağa heç kəs cəsarət göstərmir. Sənədin mətni insanları hökumətin bəyannamədə göstərilmiş standarta uyğun şəkildə təmin etməyə borclu olduğu hüquqlar uğrunda mübarizəyə ruhlandırırdı. Bəyannamədə yazılan və Azərbaycan Konstitusiyasında əksini tapan insan hüquqlarını təxminən bir neçə qrupa bölmək olar: Fərdi hüquqlar - fiziki və mənəvi təhlükəsizliyin minimum təminatlarını qoruyur (BMT Insan Hüquqları Bəyannaməsində 1; 2; 4; 5; 6; 15-ci maddələr). Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasındakı 24, 25, 26, 28, 31, 32, 46, 53-cü maddələr; Prosessual hüquqlar - insan dövlətin hüquq-mühafizə sistemi ilə qarşılaşanda onun prosedur müdafiəsini təmin edir (BMT Insan Hüquqları Bəyannaməsində 9; 10; 11-ci maddələr). Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasındakı 32, 33, 60, 61, 62, 63, 64, 65, 66, 67, 68, 69, 70, 71-ci maddələr; Vətəndaş azadlıqları - dövlətin həm intellektual (vicdan, söz, mətbuat azadlığı), həm də ictimai sahədə (yığıncaqlar və təşkilatlar azadlığı) insanın fəaliyyətinə, müdaxiləsinə məhdudiyyətlər qoyur (BMT Insan Hüquqları Bəyannaməsində 18; 19; 20-ci maddələr). Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasındakı 44, 45, 46, 47, 48, 49, 50, 51-ci maddələr; Siyasi hüquqlar - insanın dövlətin idarə olunmasında və onun üzərində nəzarət işində iştirak etmək hüququdur (BMT Insan Hüquqları Bəyannaməsində 21-ci maddə). Siyasi hüquqlara həmçinin bəzi vətəndaş azadlıqları - fikir, vicdan, söz, mətbuat, yığıncaqlar və təşkilatlar azadlığı da aid edilir. Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasındakı 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58-ci maddələr; Yaşamaq (ömür sürmək) hüququ - insanın sağ qalıb yaşaması üçün minimum zəruri şərtləri təmin edir; bu, başlıca olaraq qidaya və tibbi xidmətə aiddir (BMT İnsan Hüquqları Bəyannaməsində 25-ci maddə). Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasındakı 27 və 43-cü maddələr; İqtisadi hüquqlar - buraya sosioloji təhlükəsizlik, əmək, istirahət və həmkarlar azadlığı hüquqları daxildir (BMT İnsan Hüquqları Bəyannaməsində 22; 23; 24-cü maddələr). Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasındakı 35, 36, 37, 38, 39, 59-cu maddələr; Sosial hüquqlar - bunlar təhsil almaq, ailə qurmaq və onu qoruyub saxlamaq hüquqlarıdır (BMT İnsan Hüquqları Bəyannaməsində 12; 16; 26-cı maddələr). Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasındakı 34, 41, 42-ci maddələr; Mədəni hüquqlar - cəmiyyətin mədəni həyatında iştirak etmək hüququdur. Bəzən buraya təhsil hüququ da aid edilir (BMT İnsan Hüquqları Bəyannaməsində 27-ci maddə). Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasındakı 40-cı maddələr. 1966-cı ildə BMT Qərb ölkələrinin təşəbbüsü ilə insanların "İqtisadi, sosial və mədəni hüquqları haqqında" və "Mülki və siyasi hüquqlar haqqında" Ümumdünya Bəyannaməsinin müddəalarını inkişaf etdirən paktları qəbul edir. Bu paktların artıq beynəlxalq müqavilə statusu var idi. İnsanların "Mülki və siyasi hüquqlar haqqında Pakt"da, bu sənədi imzalamış ölkələrdə insan hüquqları üzərində beynəlxalq nəzarət mexanizmi müəyyən edilmişdi. Bu paktlardan sonra BMT qadınların, uşaqların, dini azlıqların və başqalarının hüquqlarının tapdalanması hallarının kökünün kəsilməsinə yönəldilmiş çox sayda paktlar və konvensiyalar qəbul edib. Bütün bu sənədləri Azərbaycan da imzalamışdır. Bu gün BMT Bəyannaməsində yazılmış insan hüquqları yeni-yeni demokratik ölkələrin konstitusiyalarına daxil edilir. Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, bu hüquqlar Azərbaycanın 1995-ci il Konstitusiyasında da əks olunmuşdur. İnsan hüquqlarının bir qismi ayrılmaz hüquqlardır. Dövlət insanı hüquqlarından məhrum edə bilməz. Hətta insanın özü belə könüllü olaraq öz hüquqlarından imtina edə bilməz. Əgər bir adam sənəd imzalayıb könüllü şəkildə azadlıqdan imtina edərsə və özünü qula çevirərsə, bu sənəd məhkəmədə həqiqi sənəd sayılmaz. Lakin insan qərar verib özünü mülkiyyətdən təcrid edə bilər, çünki mülkiyyət hüququ insanın ayrılmaz hüquqlarından deyil. Dövlətə (adətən, hüquqlarımızı pozan dövlət məmurlarına) etiraz etmək haqqı insan hüquqları ideyasının əsas müddəalarından biridir. Insan hüquqları ictimai yox, fərdiyyət məsələsidir. Ona görə də insan hüququ anlayışı altında azlığın hüquqları yox, bu azlığa daxil olan konkret şəxsin hüquqları nəzərdə tutulur. Öz konstitusiyası olan respublikalarda insan hüquqları məhz konstitusiya qanunu kimi müəyyən edilir və bu qanun parlamentin qəbul etdiyi digər qanunlardan yüksəkdə dayanır. Odur ki, insan hüquqlarını bəzən "Konstitusiya hüquqları" da adlandırırlar. Insan hüquqları yalnız insanın dövlətə qarşılıqlı münasibətlərinə aid məsələdir. Əgər kimsə öz hərəkətləri ilə hər hansı bir insana zərər vurursa, bu, artıq insan hüququ məsələsi yox, qanunçuluq məsələsidir. Insan hüquqları iki əsas qrupa ayrılır: maddi hüquqlar və prosessual hüquqlar. Maddi hüquqlar insana məxsus olan bir çox hüquq və azadlıqlardır ki, buraya fikir azadlığı, vicdan azadlığı və seçki azadlığı daxildir. Prosessual hüquqlar insana məxsus hərəkət üsullarını və onlarla bağlı olan məhkəmə, prokurorluq institutlarını əhatə edir ki, həmin institutların köməyi ilə insan ədalətin bərpasına nail olur, cinayət törətməkdə ittiham olunarkən hakimiyyət qarşısında öz hüquqlarını müdafiə edir. Maddi hüquqlara hüquq və azadlıqlar daxildir. Vətəndaş hüquqları dövlətin hər bir insan qarşısında eyni dərəcədə daşıdığı vəzifələrdir. İnsan hüquqları hökumətin mənafeyi, mənəvi əxlaq anlayışı, cəmiyyətin iqtisadi maraqları ilə tez-tez toqquşur, amma hər dəfə insan hüquqları ilə digər dəyərlər arasında toqquşmalar baş verəndə üstünlük insan hüquqlarına verilir. Məhz buna görə deyirlər ki, insan hüquqları digər dəyərlərdən daha üstün və əsasdır. Digər dəyərlərlə müqayisədə insan hüquqlarının bəziləri daha vacib və üstün sayılsa da, onlar hər halda mütləq hüquqlar hesab edilmir və başqa hüquqlarla toqquşmada onlara müəyyən məhdudiyyət qoymaq olar. Məsələn, söz azadlığına irqçiliyi təbliğ etmək qadağası qoyula, yaxud mənzilin toxunulmazlığı hüququ cinayət axtarışı prosesində pozula bilər. Hüquqların məhdudlaşdırılması hakimiyyətin qərarı ilə yox, qanun əsasında həyata keçirilməlidir. İnsan hüquqlarının məhdudlaşdırılmasının dərəcəsi bu qanunda məhdudlaşdırmanı doğuran vəziyyətin gərginliyi ilə və bu məhdudlaşdırma müqabilində başqa bir dəyərin qorunmasının vacibliyi ilə müəyyən olunmalıdır. Beynəlxalq və milli hüquq normalarının qarşılıqlı əlaqəsi və təsiri məsələlərinin ətraflı araşdırılması beynəlxalq ümumi hüququn və dövlət və hüquq nəzəriyyəsinin və ümumilikdə yurisprudensiyanın ən aktual məsələlərindən biridir. Bu, bir tərəfdən dövlətdaxili hüquq nomalarının beynəlxalq hüquq normalarına uyğunlaşdırılması ilə, digər tərəfdən beynəlxalq münasibətlərdə beynəlxalq hüququn artan rolu ilə bağlıdır. Insan hüquqlarının müdafiəsi istiqamətində Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 12-ci maddəsinin müddəaları çox əhəmiyyətlidir. Belə ki, 12-ci maddənin 1-ci hissəsində dövlətin ali məqsədi kimi insan və vətəndaş hüquqlarının və azadlıqlarının təmin edilməsi göstərilirsə 12-ci maddənin 2-ci hissəsində qeyd edilir ki, bu Konstitusiyada sadalanan insan və vətəndaş hüquqları və azadlıqları Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələrə uyğun tətbiq edilir.
Mətanət Mustafayeva
Azərbaycan Texnologiya Universitetinin
İctimai elmlər və multikulturalizm kafedrasının müəllimi
Gəncə şəhər Gənclər və İdman Baş İdarəsi eləcə də Gənclər Evinin təşkilatçılığı ilə 8 Noyabr Zəfər Günü münasibətilə stolüstü tennis üzrə yarış keçirilib. 44 günlük Vətən müharibəsinə həsr edilən birincilikdə 8 komanda mübarizə aparıb. Yarışa ali və orta ixtisas məktəblərinin gənclər təşkilatlarının üzvləri, eləcə də könüllülər qatılıb. Birincilikdə həm qız, həm də oğlanlardan ibarət komandalar iştirak edib.Azərbaycan Texnologiya Universitetinin komandası ilk yarış günündə Azərbaycan Dövlət Aqrar Universitetinin tələbələrini 4:0 hesabı ilə məğlub ediblər. Növbəti mərhələdə UTECA komandası Tibb Kollecindən olan rəqiblərini 3:1 üstələyiblər. Final qarşılaşmasında isə GDU ilə üz-üzə gələn komandamız 3:1 hesabı ilə yenilərək 2-ci yerə çıxıb. Komanda diplomla təltif olunub.
Azərbaycan xalqı 30 illik düşmən təcavüzü altında qalan torpaqlarını cəmi 44 günlük möhtəşəm bir savaşla azad etmiş və öz ərazi bütövlüyünü bərpa etmişdir. Haqqında uzun müddət danışılacaq bu parlaq qələbəmizin nəticəsi olaraq Azərbaycan-Rusiya-Ermənistan arasında 10 noyabr 2020-ci il bəyanatı imzalandı. İmzalanmış tarixi əhəmiyyətli bu bəyanat ilə Azərbaycan işğalçı ölkənin məğlubiyyətini rəsmiləşdirdi. 30 il ərzində ölkəmiz ATƏT-in Minsk qrupu formatında Qarabağ münaqişəsinin həlli ilə bağlı danışıqlarda fəal iştirak edib. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev öz çıxışlarında həmişə qeyd edirdi ki, danışıqlar heç bir nəticə vermədiyi halda hərb yolunun seçilməsi istisna deyil. Azərbaycan heç vaxt torpaqlarının işğalı ilə barışmamış, işğalda olan ərazilərinin azad olunması üçün danışıqlar porosesində iştirak edib. Ermənistanın işğal etdiyi ərazilərdə törətdikləri vəhşiliklərin cəzasız qalması, onları yeni-yeni torpaq iddiaları irəli sürməsinə cəsarətləndirirdi. Bu iddialarını həyata keçirmək üçün Ermənistan sentyabrın 27-si cəbhə xətlərində genişmiqyaslı təxribata başladı. Yaşayış məntəqələrimizin müxtəlif iriçaplı silahlardan atəşə tutulması Azərbaycanın əks-hücum əməliyyatı ilə nəticələndi. Sentyabrın 27-dən noyabrın 10-dək davam edən Vətən müharibəsində Azərbaycan Ordusu düşmənlə qarşı-qarşıya döyüşdə yüksək rəşadət və qəhrəmanlıq göstərərək öz tarixi qələbəsini qazandı. Unutmaq olmaz ki, döyüşlər yalnız Azərbaycan ərazisində gedirdi. Baxmayaraq ərazi bütövlüyümüzün bərpa olunması üçün BMT-nin 4 qətnaməsi qəbul edilmiş, düşmən təcavüzkar kimi qiymətləndirilmiş, lakin heç bir nəticə əldə olunmamışdı. Nəhayət, Azərbaycan xalqı bu tarixi qələbə ilə uzun bir müddətdə BMT-nin həyata keçirə bilmədiyi beynəlxalq hüqüq normalarının və sadəcə kağız üzərində yazılı şəkildə qalmış Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün, suverenliyinin bərpasının, sərhədlərinin toxunulmazlığının zəruriliyini bildirən 4 qətnamənin icrasına nail oldu. Ali Baş Komandanın rəhbərliyi altında xalqımızın vətən sevgisini, birliyini, iradəsini, əzmini əks etdirən bu 44 günlük müharibə ilə ordumuz işğal altında qalan 5 şəhər, 2 qəsəbə, 300 kənd və çoxsaylı strateji yüksəklikləri düşməndən azad etdi. Bu şanlı qələbəmizin qazanılmasında Azərbaycan xalqının Dəmir Yumruq altında birləşməsinin böyük əhəmiyyəti oldu. Bu birlik bütün dünyaya sübüt etdi ki, xalqımız iradəli, mərd və tarixi döyüş təcrübəsinə malik olan bir xalqdır.Şuşanın azad olunduğu gün- 8 noyabr 2020-ci il tarixə ən şanlı bir gün kimi daxil oldu. Şuşa uğrunda gedən əlbəyaxa döyüşlər Milli Ordumuzun tarixində bir qəhrəmanlıq səlnaməsinə çevrildi. “Bu gün bizim ordumuz dünya miqyasında güclü ordular sırasındadır. Biz bütün dünyaya göstərmişik ki, yenilməz xalq Azərbaycan xalqıdır, müzəffər ordu Azərbaycan Ordusudur. Erməni mifini məhv etdik, erməni uydurmalarını məhv etdik, onları yerinə oturtduq, onlar bizim qabağımızda diz çöküblər və onlar bundan sonra bu damğa ilə yaşayacaqlar, rəzalət damğası ilə yaşayacaqlar. Biz isə bundan sonra qürur hissi ilə yaşayacağıq - müzəffər xalq kimi, güclü dövlət kimi, yenilməz ordu kimi, güclü iradə sahibi kimi” – bu sözlər Ali Baş Komandanımız İlham Əliyevin ordumuzun qəhrəmanlığı haqqıında söylədiyi fikirlərdir. Azərbaycan Ordusunun qəhrəmanlığı ilə qazandığımız bu savaşda Cəbrayıl, Füzuli, Qubadlı Zəngilan rayonları, Şuşa şəhəri, Hadrut və Suqovuşan qəsəbələrinin azad edilməsi düşmənin hərbi-siyasi məğlubiyyətini rəsmiləşdirdi. Həmçinin noyabr 9-da Azərbaycan Ordusu tərəfindən 72 yaşayış məntəqəsinin azad edilməsi 10 noyabr bəyanatının imzalanması üçün zəmin rolunu oynadı. İmzalanmış bəyanata əsasən Ermənistan Respublikası 15 noyabr 2020-ci il tarixinədək Kəlbəcər rayonunu, 20 noyabr 2020-ci il tarixinədək Ağdam və 1 dekabr 2020-ci il tarixinədək isə Laçın rayonunu Azərbaycan Respublikasına qaytardı. Beləliklə, Azərbaycan hakimiyyəti Ağdam, Laçın, Kəlbəcər rayonlarını və digər yüzlərlə kəndi qan tökülmədən, şəhid vermədən qaytarılmasına nail oldu. Böyük tarixi əhəmiyyətə malik olan İkinci Qarabağ müharibəsinin ən parlaq nəticələrindən biri olaraq imzalanmış 10 noyabr bəyanatında Azərbaycan Respublikası üçün mühüm sayılan məsələlərdən biri qondarma “Dağlıq Qarabağ” Respublikasının “Status-kvo” və təmas xətti anlayışları aradan qaldırıldı. Yəni artıq “status”, yaxud “Dağlıq Qarabağa hansısa hüquqi statusun verilməsi” ilə bağlı heç bir məsələ yoxdur. 10 noyabr birgə bəyanatının mühüm müddəalarından biri də Azərbaycan Respublikasının qərb rayonları və Naxçıvan Muxtar Respublikası arasında nəqliyyat əlaqəsinin yaranmasıdır. Bu mühüm məsələ Azərbaycan Respublikası üçün tarixi əhəmiyyət daşıyır. Belə ki, bu məsəslənin həll olması tarixi “İpək yolu”nun bərpası və Naxçıvan Muxtar Respublikasının blokadadan çıxması deməkdir. Tarixi zəfər günümüzün əldə olunmasında Azərbaycan 3000-ə yaxın şəhid verdi. Xalqımız öz şəhidini heç bir zaman unutmayacaq, onlar daim bizim qəlbimizdə yaşayacaqdır.
“Torpaq uğrunda ölən varsa, Vətəndir”.
Günətay Əliyeva
Azərbaycan Texnalogiya Universitetinin
Xarici dillər kafedrasının müəllimi
Azərbaycan Respublikasının Dövlət Bayrağı milli suverenliyin simvoludur. Dövlətin yaranması ilə meydana gələn bir sıra elementlər var ki onların varlığı dövlətin mövcudluğundan xəbər verir. Dövləti xarakterizə edən bu elementlər arasında siyasi hakimiyyət, iqtisadi potensial, silahlı qüvvələr, dövlət dili önəmli yer tutur. Milli atributlarımız olan bayraq, gerb, himn milli dövlətçiliyin varlığını obrazlı şəkildə ifadə edən mühüm amillərdəndir. Bayraq sözü müstəqillik işarəsidir. Bayraq milli azadlığın təcəssümüdür, eyni zamanda birlik rəmzidir. Azərbaycan bayrağı rənglərindəki fəlsəfi mənası ilə xalqımızın düşüncəsini, ruhunu, xarakterini əks etdirir. Respublikamız dünya dövlətləri arasında öz bayrağı ilə təmsil olunur, tanınır. Dövlət bayrağımız hər birimiz üçün Vətən, millət və ana dili qədər müqəddəsdir. Azərbaycanın üçrəngli bayrağı dövlət rəmzi olaraq Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti hökumətinin 1918-ci il 9 noyabr tarixli iclasında qəbul olunub. Müqəddəs istiqlal rəmzi üçrəngli bayrağımız 1990-cı il noyabrın 17-də dövlət bayrağı kimi dalğalandırıldı. Ümummilli lider Heydər Əliyev bununla göstərdi ki, milli özünüdərkin ilk mərhələsi milli rəmzlərin qaytarılmasıdır. 1995-ci ildə ümumxalq referendumu ilə qəbul olunmuş Azərbaycan Konstitusiyasında üçrəngli bayraq dövlət rəmzi kimi təsbit edilmişdir. Heydər Əliyevin ucaltdığı bayraq bu gün etibarlı əllərdədir. 2007-ci il noyabrın 17-də Prezident İlham Əliyev tərəfindən Bakıda "Dövlət Bayraq Meydanının" yaradılması və 2009-cu il noyabrın 17- də Respublika Dövlət Bayrağı gününün təsis edilməsi haqqında olan sərəncamlar Dövlət başcısının bayrağa olan ehtiramının bariz nümunəsidir. Biz ləyaqətlə müqəddəs bayrağımızı işğaldan azad olunmuş hər bir bölgəmizdə ucaltdıq. Biz bu gün müstəqil ölkənin müstəqil vətəndaşlarıyıq. Öz əməllərimizlə Vətənə sədaqətlə xidmət etməli, bayrağımızı uca tutmalıyıq. Üçrəngli bayrağımızın daim zirvələrdə olması üçün hər bir vətəndaş öz sahəsində uğur qazanmalıdır. Gənc nəsil bayrağa, gerbə və himnə hörmət , ehtiram ruhunda tərbiyə edilməlidir. Hər zaman yüksəklərdə vüqarla dalğalan, azad ölkəmin üçrəngli bayrağı!
Aysel Məmmədli
Azərbaycan Texnologiya Universitetinin
Xarici dillər kafedrasının müəllimi
05.11.2021-ci il tarixində Azərbaycan Texnologiya Universitetində Zəfər Gününə həsr olunmuş “Pandemiya dövründə gənclərin tədqiqat problemləri” adlı respublika konfransı keçirilib. Konfransın panel görüşündə Elm və xarici əlaqələr mərkəzinin əməkdaşı İlahə Qurbanova Avropa Komissiyası tərəfindən maliyyələşdirilən və Bakı Biznes Universitetinin koordinatorluq etdiyi “Azərbaycan Universitetlərində Keyfiyyətə Nəzarət Mərkəzlərinin Yaradılması və İnkişaf Etdirilməsi "EQAC” layihəsinin meneceri olaraq konfrans iştirakçılarını layihənin yekun nəticələri ilə bağlı məlumatlandırıb. Belə ki, konfransda layihə koordinatoru tərəfindən 4 il müddətində layihə çərçivəsində görülmüş işlər, əldə olunmuş nəticələr, yerli tərəfdaş universitetlərin uğur hekayələri, eləcə də beynəlxalq ekspertlərin layihənin Azərbaycanda ali təhsilin keyfiyyətinin artırılmasına verdiyi töhfələr barədə hesabatlarında təqdim olunmuş təklif və tövsiyyələr dinlənilib, eyni zamanda iştirakçıları maraqlandıran suallar cavablandırılıb.
